1960’larda başlayan Mars keşif görevleri, 70’lerde Soviet Mars ve American Viking araçlarının kızıl gezegene inmesiyle hız kazanmıştı. Bugüne kadar pek çok kez başarısız olan bu keşif görevlerinin başarı skalasına, geçtiğimiz hafta önemli bir adım daha eklendi. 30 Temmuz 2020’de uzaya fırlatılan Perseverance keşif aracı, yaklaşık 471 milyon km katederek 18 Şubat 2021’de Mars yüzeyine başarıyla iniş yaptı!
Bugüne kadar yapılmış en büyük Mars keşif aracı olan Perseverance’ın (kısaca Percy) indiği Jezero Krateri, 30 farklı potansiyel iniş noktası arasından seçildi. Bilim insanları, bir göktaşının çarpmasıyla açılan bu kraterin 3-3,5 milyar önce bir göle dönüştüğüne ve geçmişte zengin içerikli bir delta barındırdığına inanıyor; dolayısıyla şu anda kurumuş olan Jezero Kraterinin fosilleşmiş mikrobik yaşam barındırma ihtimali çok yüksek. Çapı yaklaşık 49 km olan kraterin içine akan bir nehrin milyonlarca yılda oluşturduğu deltada yoğun bir kil tabakası bulunuyor. Burdur’da bulunan Salda Gölü, Jezero Kraterine mineralojik ve jeolojik olarak çok benziyor; bu nedenle NASA ekibi, “Türkiye’deki bir göl bize Mars hakkında neler söyleyebilir” başlıklı yazısında Salda Gölünde yaptığı çalışmaların sonuçlarını yayımladı.
Percy, bünyesinde barındırdığı numune toplayıcı ve mini laboratuvar sayesinde kızıl gezegendeki araştırmalarını yürütecek; yaklaşık 3,6 milyar yıllık kayalardan örnekler toplayarak Mars’ın barındırmış olabileceği mikrobik yaşama dair bilgiler sunacak.Sondaj çalışmalarıyla toplanan örnekler üzerinde yapılan analizler, Mars jeolojisi ve atmosferi hakkında daha fazla bilgi edinmemizi sağlayacak. Percy’de bulunan 19 kamera sayesinde Mars yüzeyinin yüksek çözünürlüğe sahip renkli görüntülerini elde edeceğiz; üzerindeki iki mikrofon sayesinde de ilk defa Mars yüzeyini dinleyebileceğiz. Percy’nin en önemli ekipmanlarından biri, karbondioksitten oksijen üretmeyi deneyecek olan MOXIE aygıtı. Bir diğer yenilik de Vision Compute Element (Görüş Hesaplama Öğesi). Yüzeyde çekilen görüntüleri analiz etmeye yarayan bu “kart”, Percy’nin Mars’ta otonom olarak hareket etmesini sağlayacak ve engellere takılıp kalma (Sojourner ve Spirit araçları gibi) ihtimalini azaltacak. Böylece hareket etmesi gereken alanda çok daha etkin bir şekilde, Dünya’dan komut gelmesini beklemeden manevra yapabilecek. Percy’nin 3 robotik parçası, Dünya’ya taşınmaya değer bulduğu numuneleri test tüplerinin içine yerleştirip Mars yüzeyine bırakacak; böylece gelecekteki olası Mars seferlerinde bu numuneler Dünya’ya taşınabilecek.
Perseverance göreviyle ilgili bir diğer yenilik de Ingenuity helikopteri. Mars bir zamanlar tıpkı bizim gezegenimiz gibi yüksek oranda oksijen içeren kalın bir atmosfere sahipti; ancak yaklaşık 4 milyar yıl önce bilinmeyen bir sebeple manyetik alanını kaybeden gezegenin atmosferi bugün çok daha ince. Mars atmosferi şu anda %96 karbondioksit, %3,6 moleküler nitrojen, %1,9 argon ve eser miktarda oksijen, karbonmonoksit, su buharı, hidrojen ve soy gaz içeriyor. Dolayısıyla Ingenuity oldukça zorlu bir uçuş denemesi gerçekleştirecek. Enerjisini üzerindeki batarya ve güneş panellerinden sağlayan ve ağırlığı 1,8 kg (Mars’ta 680 gr) olan bu helikopter, yerden 3-4,5 metre yükselerek tek seferde 90 saniye içinde 300 metre yol katedebilecek. Deney başarıyla sonuçlanırsa, üzerindeki 2 kamerayla birlikte yüzey keşifleri açısından önemli bir enstrüman haline gelecek olan Ingenuity, gelecekteki diğer Mars keşiflerinde veya kolonizasyon görevlerinde uçan-cihazların kullanımına öncülük edecek.
Percy’nin görev süresinin en az bir Mars yılı (yaklaşık 687 Dünya günü) olması ve görev bitimine kadar 2,7 milyar dolara mal olması öngörülüyor. Percy için küçük, insanlık için büyük bir adım olan bu görev, başarısızlıklarla başlayan Mars serüveninde geldiğimiz noktayı yaldızlıyor. Ateizm Derneği gönüllüleri olarak, insanın bilimin rehberliğinde bir gün Mars’a gideceğine ve uzayda yepyeni (belki de çok ilkel) canlı formlarıyla karşılaşacağına inanıyoruz; böylece Evrende yalnız olmadığımız, diğer bir deyişle kainatın insan için yaratılmış olmadığı anlaşılacaktır.
Perseverance Mars inişini kaçıranlar veya yeniden izlemek isteyenler, tıklayınız.
